Fai un mes desque no Gobierno se empezou a falar de palabras que a nadie lle sonaban máis que das películas de ciencia fición: cuarentena, virus, pandemia, confinamento,… fai máis xa de trinta días que a vida, tal e como a entendemos hasta o de ahora, cambiou radicalmente. Esta situación fixo que tuveramos que inventarnos os días, os lugares lle os espacios. E, a verdá, neso todo que tuvemos que inventar entraron as renuncias. Houbo que renunciar ós cafés, ó cine, á piscina, ós parques, ó teatro. Lle a vir ó medio rural. Unha gran cantidá das personas que esta tarde de Abril están confinadas en pisiños tein unha leira nos Ancares, ou dúas. E non se trata de Leiras escrituradas: a leira máis importante que a xente ten é aquela na que se asenta a súa casa.
Sona o teléfono lle dá tres, catro, cinco… dá os pitidos todos que pode hasta que Andrea Valle se achega a collelo. Entonces óiselle, lejos pero viva: “Dime, tú!” Preguntarlle onde estaba é unha norma social que hai que seguir mantendo (coma se pudese estar noutro sitio que non fora a casa!) pero, pre despistar, ela conta que fai vida no balcón. Esta muller de San Pedro de Hermo, un pueblo do Concello de As Nogais, parece aproveitar cada metro cadrado de aire exterior que ten na ciudá de Compostela. Vive eilí mentras estudia o Grao en Lingua e Literatura galegas.
A primeira pregunta é fácil: “Quería que me contases como estás levando todo esto, que é o que máis botas de menos d´eiquí…explícome?” Faise un silencio pequenín que ela corta de vez: “Pois mira, boto de menos todo. Boto de menos estar na casa con meus pais, o café con eles despois de comer, os meus perriños llos gatos, ir cantar ó rincón de meu tiu, estar á miña bola alí sentada…eu non son bicho de xaula, eu necesito estar libre por alí, é outro aire”. Sigue, naide podería parala falando desde donde fala: “Aquí é todo muito máis caótico, hai unha sensación de represión… sales ou estás no balcón, sale o vecín, míraste, aplaudimos ás oito. A distancia é enorme pero, dentro dela, nadie fala. Eu estón soñando muito, síntome en guerra.”
Estar en guerra é unha desas ideas que asustan lle paralizan. Por evitarlle afondar nesa pena, a siguiente pregunta vai con cheiro á casiña: “Lle que é o que máis che vai apetecer ó volver?” Ojalá escuitaráis o suspiro dela. “Aaaaaai! Chegar á casa, ir a Abrente, dar clases,… Lle despois ir pasear porque, ademáis, estón a tope ca Botánica; teño muitas ganas de ir lle ver as plantas, tocalas, secalas,… É que, mira, esta cuarentena está servíndome pre aclarar muitas cousas. Pensas máis. Eu estonme dando cuenta de que quero estar na aldea, as ciudades pre min son de paso. Eu quero ser profesora na aldea máis pequecha. Podo salir a un prao a explicarlles os dialetos, ou a poesía de Rosalía! Non é o mismo estudiar a poesía dela mirando pro riu Sar que pre cuatro paredes.” Calquera podería pensar que Andrea puxera de golpe “en valor” o que temos eiquí, pero ela é categórica cando o nega. “No, no porque eu xa o valoraba. Pero deinme cuenta de cousiñas inciertas. Porque eu pensaba que ó mellor non me importaría estar na ciudá. No, no, nin de broma. Quero ir para ahí, ter a miña casiña llos meus animales. Ahora estón eiquí entre os barrotes do meu balcón e síntome mui enxaulada, que é xusto do que eu reneguei siempre.”
A mai llo pai dela siguen en San Pedro. Siguen contándolle o seu día a día cando se chaman lle siempre lle preguntan que por qué está tan calada. “Meu pai pensa que estón enamorada porque non falo nada. Miña mai xa me dixo que hasta os meus poemas cambiaran! (Andrea escribe na súa páxina “Cando a alma creba”). É surrealista."
A conversación casi acaba coma se a cortaran á guillotina. Empezan a sonar unhas sirenas lle Andrea díceme que se vai achegar ó balcón pra ver o que pasa. Pregúntalle á súa compañeira de piso deixando todas as preguntas que quedaban sin facer no aire. “Que hai, unha furgoneta? Aaaaaai están celebrando un cumpleaños! Escúitalo? Escuita! Felicitámonos polos balcóis.”
Dun xeito tan simple recórdame que a nosa capacidá de adaptación é infinita. Facía cinco minutos que me contaba con certa pena os seus soños no rural. Falaba da gana que ten de regresar lle emprender nun lugar que pre ela é fogar, do muito que necesita vivir no sitio no que naceu e medrou. Pouco despois, nun canto ó “facerse maior” atopa algo de emoción lle de alegría dentro da súa xaula.
Vémonos axiña.
Sin barrotes que nos impidan… o que sea.